Ableizm to forma dyskryminacji i uprzedzeń wobec osób z niepełnosprawnościami oraz osób neuroróżnorodnych. Mówienie o tym jest ważne, bo świat, w którym żyjemy, został zaprojektowany głównie z myślą o osobach neurotypowych i pełnosprawnych.
Przejawia się na wiele sposobów – od braku dostępności w budynkach, przez lekceważenie praw, aż po oddzielanie uczniów z niepełnosprawnościami w szkołach. To także przekonanie, że osoby różnorodne trzeba „naprawić”.
Bardzo trudnym wymiarem ableizmu jest jego internalizacja, czyli moment kiedy osoba z niepełnosprawnością lub neuroróżnorodna zaczyna wierzyć w negatywne przekonania społeczne wobec siebie. To “wewnętrzny ableizm”, myśli typu „muszę się bardziej starać”, „czuję wstyd, że potrzebuję wsparcia”, „jeśli poproszę o pomoc, pomyślą, że jestem niekompetentny”.
Ableizm może też przyjmować formę mikroagresji, drobnych, ale raniących komentarzy: „nie wziąłeś dziś leków?”, „ona jest jakaś psychiczna”, „masz autyzm czy coś?”. Choć zdarza się, że są wypowiadane bez złych intencji, mają realny wpływ na samopoczucie osób, które je słyszą. Badania ukazują, że częstsze doświadczanie mikroagresji może być związane z większym poczuciem wstydu i trudnościami w budowaniu pozytywnej tożsamości związanej z niepełnosprawnością czy neuroróżnorodnością.
Skutki ableizmu są poważne, od bólu emocjonalnego, frustracji, lęku, depresji, chronicznego stresu, aż po izolację społeczną i obniżoną jakość życia.
Warto uczyć się rozpoznawać ableizm, jego formy, mechanizmy i skutki, i nie traktować go jako prawdy o sobie. Jeśli masz na to siłę: zwróć uwagę osobie, której komentarz Cię zranił, czasem ludzie nie są świadomi, tego co mówią. Taka rozmowa może być początkiem zmiany.
ableizm 1
