Jak bawi się dziecko w spektrum autyzmu?
Brak typowej zabawy lub jej nietypowy charakter to jeden z pierwszych sygnałów, który może zastanowić rodziców dzieci w spektrum autyzmu. O ile dzieci neurotypowe spontanicznie angażują się w zabawę z rówieśnikami i tworzą złożone scenariusze zabawowe, dzieci ze spektrum często wybierają aktywności powtarzalne, prowadzone według stałego schematu i zazwyczaj w samotności. Ta różnica nie jest wadą – to po prostu inny sposób poznawania świata, który wymaga od nas odpowiedniego podejścia i zrozumienia.
Organizując zabawę dla dziecka w spektrum autyzmu, warto pamiętać o kilku kluczowych zasadach. Pierwszą z nich jest odpowiednie przygotowanie otoczenia. Dziecko potrzebuje przestrzeni wolnej od nadmiaru bodźców – wyłączamy więc telewizor i radio, ograniczamy liczbę zabawek, a te które zostawiamy, porządkujemy w przejrzysty sposób. Taka organizacja pomaga dziecku skupić się na proponowanej aktywności.
Sprawdzone formy zabawy obejmują aktywności sensoryczne, takie jak poszukiwanie przedmiotów w misce ryżu, zabawy z wykorzystaniem ciastoliny czy puszczanie baniek mydlanych. Świetnie sprawdzają się również proste układanki, tory przeszkód czy gry ruchowe z deskorolką sensoryczną. Istotne jest, by aktywności miały jasne zasady i były dostosowane do możliwości dziecka.
Wprowadzanie nowych zabaw wymaga szczególnej cierpliwości. To, że dziecko początkowo nie wykazuje zainteresowania daną aktywnością, nie oznacza, że tak pozostanie. Czasem potrzeba kilku lub nawet kilkunastu prób, by oswoiło się z nową sytuacją. W tym procesie najważniejsza jest nasza akceptacja dla tempa dziecka i jego sposobu reagowania.
Szczególnie cenne są zabawy rozwijające umiejętność naśladowania. Ta podstawowa kompetencja społeczna, która u dzieci neurotypowych rozwija się samoistnie, u dzieci w spektrum często wymaga świadomego treningu. Zaczynamy od prostych gestów i czynności, stopniowo przechodząc do bardziej złożonych sekwencji. Przez zabawę opartą na naśladownictwie dziecko może nabywać nowe doświadczenia i rozwijać umiejętności komunikacyjne.
Sukces w zabawie z dzieckiem w spektrum autyzmu mierzymy inaczej niż w przypadku dzieci neurotypowych. Liczy się nie tyle perfekcyjne wykonanie zadania, co sam proces budowania relacji i tworzenia pozytywnych doświadczeń w kontakcie z drugim człowiekiem. Każdy moment wspólnej uwagi, każda próba naśladowania, każdy przejaw radości ze wspólnej aktywności to mały krok na drodze rozwoju dziecka.
